مساجد تاریخی مهم شهر مکه که کمترین کسی اسمشان را شنیده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در شهر مقدس مکه، که مقدس‌ترین مکان در دین اسلام به شمار می‌رود، قداست معنوی تنها به مسجدالحرام محدود نمی‌شود. در گوشه و کنار این شهر، مساجدی تاریخی پراکنده‌اند که شاهد لحظاتی سرنوشت ساز در تاریخ اسلام بوده‌اند.

با این حال، در میان ازدحام جمعیت و توسعه سریع شهری، بسیاری از زائران و عمر ه‌گزاران از این اماکن مقدس که بی صدا در دل بافت رو به رشد شهر پنهان شده‌اند، بی‌خبر هستند.

فواز الدهاس، استاد تاریخ دانشگاه‌ام القرای مکه، می‌گوید این شهر میزبان مساجدی است که ارزش تاریخی و دینی عمیقی دارند، اما عمدتاً نادیده گرفته می‌شوند و نه از پوشش رسانه‌ای کافی برخوردارند و نه در برنامه‌های زیارتی رسمی جایی دارند.

او به مسجد «نمره» در عرفات اشاره کرد، جایی که پیامبر اسلام (ص) در آن خطبه حجه الوداع را ایراد فرمود. 

الدهاس گفت این مسجد تنها یک بنای فیزیکی نیست، بلکه مکانی مقدس است که اصول بنیادین دین اسلام در آن اعلام شد.

او همچنین به مسجد «بیعه» در منا اشاره کرد، که یادآور لحظه‌ای است که انصار با پیامبر پیمان بستند؛ رویدادی که زمینه ساز هجرت و تأسیس دولت اسلامی شد.

به گفته‌ وی، اهمیت این مساجد فراتر از موقعیت جغرافیایی آن‌ها است و نشانگر تأثیر عمیق سیاسی و دینی آن‌ها در تاریخ اسلام است.

او همچنین به مسجد «رایه» واقع در محله جرول اشاره کرد: جایی که در روز فتح مکه، پرچم پیامبر برافراشته شد؛ نمادی از پیروزی همراه با گذشت.

مسجد «حدیبیه» نیز یکی دیگر از این اماکن است که در غرب مکه و در محل وقوع بیعت رضوان واقع شده است؛ واقعه‌ای که در قرآن کریم به آن اشاره شده است.

الدهاس گفت که هرچند این مسجد هنوز در محل اصلی صلح حدیبیه پابرجاست، اما مکان آن برای بسیاری ناشناخته باقی مانده و کمتر کسی از آن بازدید می‌کند.

محمد الجود، کارشناس امور حج و عمره، نیز تأکید کرد که این مساجد صرفاً سازه‌هایی تاریخی نیستند، بلکه مکان‌هایی آموزشی و معنوی‌اند که درک زائر را از عمق روحانی مناسک حج غنا می‌بخشند. او به مسجد الخیف در منا اشاره کرد؛ جایی که باور بر این است که پیامبر و پیامبران پیش از او در آن نماز خوانده‌اند. او این مسجد را نمادی نیرومند از تداوم نبوت دانست و افزود: با این وجود، بسیاری از زائران خارج از ایام حج از اهمیت آن بی اطلاع‌ هستند.

او همچنین به مسجد مشعر الحرام در مزدلفه اشاره کرد که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است.

وی تأکید کرد که آگاهی از این اماکن مقدس، پیوندی میان اعمال ظاهری حج و ریشه‌های قرآنی و تاریخی آن‌ها برقرار می‌کند و تجربه معنوی حج را ژرف‌تر می‌سازد.

الجود به مسجد الکبش در منا نیز اشاره کرد که با ماجرای قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) مرتبط است.

وی این مسجد را نماد ارزش‌های فداکاری و اطاعت دانست، اما گفت که این مکان در رسانه‌ها نادیده گرفته می‌شود و در اغلب برنامه‌های زیارتی جایی ندارد. او این مسجد را بخشی اساسی از شبکه‌ای بزرگ‌تر و پیوسته از اماکن مقدس توصیف کرد که سفر نبوی را از وحی تا هجرت، و از صلح تا فتح دنبال می‌کنند.

در پایان، الدهاس بر اهمیت راه اندازی طرح‌های آگاهی بخشی برای معرفی این مساجد و بازگرداندن جایگاه شایسته شان تأکید کرد. او گفت که پاسداشت میراث اسلامی مکه تنها به حفظ نماد‌های مشهور آن محدود نمی‌شود، بلکه احیای مساجدی که زمانی نشانه‌های اصلی مسیر پیامبری بودند را نیز در بر می‌گیرد.

او افزود که پیوند مجدد زائران با این اماکن مقدس، بُعد آموزشی و تاریخی حج را احیا کرده و این سفر را به تجربه‌ای ژرف تر، آگاهانه‌تر و روحانی‌تر بدل می‌سازد.